Günümüzde teknolojik ürünlerin sürekli yeni, gelişmiş modellerinin piyasaya sürülmesi, ürünlerin kullanım ömürlerinin azalmasına yol açıyor. Herkesin evinde bulunan eski telefon, şarj cihazı, bilgisayar parçaları gibi işlevini yitirmiş elektronik eşyalar, “Bir gün lazım olur” düşüncesi ile uzun zamanalar bir köşede tutulup ardından çöpe atılıyor. E-atık adı verilen bu çöpler hem çevreye hem de insan sağlığına büyük zarar verirken ekonomik açıdan da büyük bir kayba sebep oluyor.
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Emperor Teknoloji Genel Müdürü Özgür Yasak, e-atıkları geleceğin en önemli çevre problemlerinden birine dönüşeceğini belirtti.
“DOĞADA E-ATIK MİKTARLARI GÜN GEÇTİKÇE ARTIYOR”
Herkesin evinde mutlaka kullanılamaz durumdaki elektronik malzemeleri bulundurduğunu vurgulayan Yasak, “Belki ilerde işe yarar diye bir kenara attığımız bozulan, eskiyen bir daha hiç kullanmayacağımız bu cihazlar zamanla çöpe gidiyor. Yeni modellerin sık sık piyasaya sürülmesi, kısa süreli inovasyon döngüleri, kullanım ömrünün azlığı ve düşük geri dönüşüm oranları nedeniyle doğada e-atık miktarları gün geçtikçe artıyor” dedi.
İnsan ve çevre sağlığını korumak adına bu ürünlerin çöpe atılmasının önüne geçilerek ekonomiye kazandırılması gerektiğinin altını çizen Yasak, “Bunlar sıradan çöp gibi değerlendirilemez. E-atıklar tehlikeli atık sınıfındadır ve özel ilgilenilmelidir. Emperor teknoloji girişimi olan Ticaret Bakanlığı onaylı lisanslı elektronik ürün yenileme firması MİNİÖDE sadece 1 yılda e-atıkların geri dönüştürülmesiyle ekonomiye 200 milyon TL’lik değer üretti. Bunu sadece ekonomik bir fayda olarak görmemek gerek aynı zamanda insan ve çevre sağlığının korunmasına da katkıda bulunuyoruz” diye konuştu.
10 MİLYAR DOLARLIK ÇÖP
Uluslararası Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipman (WEEE) Forumu raporuna göre geri dönüşüm yerine çöpe giden e-atıkların dünya çapında ekonomik büyüklüğü yaklaşık 10 milyar dolara dayandı. Buna göre, dünyada kişi başı yıllık 8 kilogram e-atık ortaya çıkıyor.
E-atıklar dünyadaki atıklarının sadece yüzde 1’i oranında yer kaplasa da gelecek yıllarda bu rakamların hızla artarak çevre ve insan sağlığı için en büyük tehditlerden biri olacağı düşünülüyor. Ayrıca e-atıkların içerisinde bulunan altın, platin, bakır, nikel gibi değerli madenlerin ayrıştırılarak tekrar kullanılmasıyla büyük bir ekonomik getiri de sağlamakta.
E-atıkların kullanılması ithalatı da azaltarak, üretimde kullanılan malzemelerden tasarruf sağlanmasına ve çevrenin korunmasına destek sağlıyor.
YILDA 5 MİLYAR TELEFON KULLANIM DIŞI KALIYOR
E-atıkların içeriğindeki ağır metaller, cıva, kurşun, kobalt başta yaklaşık 60 çeşit metal ve element, biyosfer, toprak, su, doğa yani tüm çevre ve insan sağlığı üzerinde tehlikeye yaratıyor. Uluslararası Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipman Forumu’na göre 2022’de yaklaşık 5 milyardan fazla akıllı telefon kullanım dışı bırakıldı. Dünya genelinde de her yıl 1 milyardan fazla cep telefonu üretiliyor ve satışa sunuluyor.
NELER E-ATIK KAPSAMINA GİRİYOR?
Bilgisayarlar, kablolar, tabletler, yazıcılar, cep telefonları, klavyeler, fareler, şarj cihazları, kameralar, müzik çalarlar, uzaktan kumandalar, elektrikli süpürgeler, dikiş makineleri, saç kurutma, çay, kahve makineleri, elektrikli mutfak gereçleri, uzaktan kumandalı oyuncaklar, kulaklıklar, hoparlör, video oyunları, oyun konsolları, elektrikli spor ekipmanları, çeşitli küçük ev aletleri benzeri elektrikli ve elektronik tüm ürünler e-atık olarak sayılıyor.
